Onderskeiding en wysheid gevra

Paulus sê ons moet inskiklik en tegemoetkomend wees teenoor alle mense (Fil 4:5). Dis natuurlik ‘n waar woord! Ons kan gerus doen met ‘n bietjie ekstra inskiklikheid jeens mekaar in hierdie mooi land van ons. Ek het egter al gesien hoe dat goeie mense seerkry, teleurgestel word en selfs ontnugter word deur mense van wie daar beter gedrag verwag is. Mense sê dinge soos: ek het dit nooit van háár verwag nie! Of: Ek het nooit kon dink dat hý my so sou teleurstel nie! So gebeur dit dat opregte mense soms oop oë in ‘n slegte verhouding of vennootskap instap, en waar ontnugtering soms onvermydelik is.

Dit is dus goed om weer herinner te word wat die Bybel in die algemeen oor die mens sê:

• Alle mense is beelddraers van God en het daarom onder andere die een of ander begeerte om die goeie te doen.

• Alle mense is egter onderworpe aan die sondeval, wat beteken dat hulle intellek, oordeelsvermoë en morele kompas gebreek is. Vandaar baie van die lyding, swaarkry in die wêreld.

• Mense steek hulle swakhede en sondes weg vir ander, daarom sien ons dit nie altyd nie.

• Gelowige mense wat hulle lewens onder beheer van die Heilige Gees stel het ‘n nuwe identiteit in Jesus, met nuwe lewensrigting, alhoewel ook ons ook in ons elke-dag-lewens sukkel met die oorblyfsels van sonde.

Met dit alles in ag genome noem die Christen-sielkundige, Henry Townsend, drie soorte mense waartussen mens moet onderskei indien jy met wysheid en sukses in hierdie wêreld wil leef: Wyse mense, dwase mense en slegte mense.

Wat bedoel word met wyse mense is nie dat sulke mense sukkel met die ou sondige mense wat hulle voorheen was nie. Nee, wat bedoel word is dat jy sekere mense kry wat ‘n relatiewe realistiese en wyse uitkyk op die lewe het. Sulke mense het ook ‘n goeie morele samestelling en het bittermin slegte agendas. Alhoewel hulle ook struikel oor hulle eie selfsug, kry hulle dit meer reg as ander om relatief suiwer te bly in hulle bedoelings. Hulle dra nie wrokke nie en het ‘n algehele welwillendheid teenoor ander mense. Hulle beskik egter ook oor ‘n soort wysheid en insig wat maak dat hulle oordeelsvermoëns oor die algemeen goed is en hulle neem relatief gesonde lewensbesluite. Hierdie is die soort mens met wie jy graag trou of in ‘n vennootskap wil staan. Jy kry sulke mense binne sowel as buite die kerk. Sommige van hulle is gelowiges en ander is weer nie.

‘n Paar woorde oor ‘n slegte mens. Hierby bedoel Townsend nie dat sulke mense nie ook goed in hulle het nie. Dit beteken ook nie dat God nie vir hulle lief is, of dat Hy hulle nie wil red nie. Slegte mense kry dit egter nie reg om hulle eie sondige agendas en opinies ondergeskik te stel aan die werking van die Heilige Gees nie, selfs al reken hulle hulleself as gelowiges. Hulle kan heel dikwels vriendelik lyk en mooi glimlag maar hulle agendas en planne word egter gedurig aangevuur deur hulle eie selfsug, of euwel agendas. Hierdie mense sal jok, manipuleer en selfs seermaak om hulle eie ongesonde begeertes in vervulling te sien gaan. Sommige mense in ons midde is nie so ekstreem in die uitleef van hulle slegtheid soos ander nie. Maar hulle stel steeds eintlik net in een ding belang: hulleself. Sulke mense leef saam met ons, sit langs ons in die kerkbanke en sal selfs Jesus en godsdiens misbruik om hulle eie sin te kry. Die wysheidsdigter som sulke mense mooi op:

‘n Slegte mens smag na meer kwaad; hy het nie medelye met sy naaste nie (Spreuke 21:10).

Laastens kry ons dwase mense. Dwase mense kan intelligent wees en kan soms uiters slim klink in hulle redenasies. Om hierdie rede is sulke mense die moeilikste om te herken, daarom kan hulle soms onverwags skade doen terwyl niemand dit sien kom nie. Wat dit soms kompleks maak is dat meeste mense hulle vertrou omdat hulle meestal heel opreg is. Hulle bedoelings is menigmale goed. Hulle beoog die goeie en hou mooi dinge voor oë. Hier is egter hulle probleem: hulle oordeelsvermoë is gebreek. Hulle tree dwaas en onnosel op. Hulle kry dit nie reg om konsekwent goeie en voordelige besluite te neem nie. Hulle beland gereeld in die moeilikheid en bring ander vertrouelinge ook in die moeilikheid deur die sotlike goed wat hulle in opregtheid aanvang. Daarom dat die Spreukeskrywer sê:

‘n Wyse seun maak sy vader en moeder se hart bly; ‘n dwase seun maak hulle hartseer (Spreuke 10:1).

Daar is desondanks hoop vir dwase mense. Hulle kan wysheid aanleer deur te besef dat hulle hulp nodig het in hulle besluite. Baie dwase is egter professionele mense en is daarom te trots om hulle swakhede te erken. Indien hulle egter leer om hulleself te skaar by wyse mense en na sulke mense te luister, kan hulle ook wysheid aanleer. Indien hulle egter so selfvoldaan is dat hulle na niemand wil luister nie, sal hulle eenvoudig voortgaan om skade te berokken. G’n wonder dat die hele Spreuke-boek geskryf is om ons te waarsku teen sulke mense! Wees lief vir dwase mense maar moet jou nie op hulle verlaat, of in ‘n ernstige vennootskap tree met hulle nie. Hulle kan jou sink – met hulle opregtheid en al!